Online Hate Speech 101
Hate speech, of haatspraak, verplaatst zich van offline naar online. Maar wat kenmerkt online hate speech (OHS)? We leggen de basics aan je uit!
Vrouwen die worden geïntimideerd en uitgemaakt voor ‘slet’ of ‘hoer’. Lhbti’ers die met de dood bedreigd worden. Mensen met een migratieachtergrond die misschien wel dagelijks te horen krijgen dat ze ‘terug moeten naar hun eigen land’. Stuk voor stuk voorbeelden van hate speech (haatspraak). ‘Dankzij’ de digitalisering van de maatschappij verplaatsen dergelijke haatdragende en discriminerende uitlatingen zich steeds meer van de offline naar de online wereld. Wij leggen uit wat hate speech nou precies is en wat online hate speech karakteriseert.
Wat is hate speech?
De term hate speech is afkomstig uit de Verenigde Staten en is een parapluterm voor verschillende vormen van discriminatie. In 1997 beschrijft het Comité van Ministers van de Raad van Europa hate speech als volgt:
“alle uitdrukkingsvormen die rassenhaat, vreemdelingenhaat, antisemitisme en andere vormen van haat gebaseerd op intolerantie verspreiden, uitlokken, promoten of rechtvaardigen, waaronder intolerantie die wordt uitgedrukt door agressief nationalisme en etnocentrisme, discriminatie en vijandigheid tegenover minderheden, migranten en mensen met een migrantenachtergrond”. (Aanbeveling van het Comité van Ministers van de Raad van Europa. CM/ Rec (1997) 20.)
Denk bij die uitdrukkingsvormen bijvoorbeeld aan uitspraken, tekeningen, afbeeldingen en filmpjes. Veelvoorkomende identiteitskenmerken die aan de basis liggen van haatspraak zijn: ras, religie, geaardheid, geslacht, genderidentiteit, leeftijd, politieke overtuiging en (functie-)beperking.
Wanneer we het over hate speech hebben, zijn er een aantal kenmerken waar we rekening mee moeten houden:
- Hate speech is onontkomelijk verbonden aan hiërarchie. Niet iedereen kan de schadelijke aantijgingen even ‘goed’ uiten. Groepen of personen die zich binnen de maatschappelijk algemeen geaccepteerde kaders bevinden, zoals de cisgender* heteroseksuele man, bevinden zich over het algemeen in een ‘betere’ positie om zich aan hate speech schuldig te maken. Gemarginaliseerde groepen, zoals mensen uit de lhbti+ gemeenschap, lopen meer kans om slachtoffer te worden van haatspraak.
- De ernst van haatspraak wordt vergroot wanneer een groep of individu meerdere gemarginaliseerde identiteitskenmerken heeft. Hoewel discriminatievormen als racisme en seksisme an sich enorm schadelijk zijn, kan een combinatie ervan tot een geheel nieuw niveau van discriminatie leiden. De intersectie van ras en sekse zorgt hier dus voor een diepere laag. Ter illustratie: een zwarte vrouw die tot de lhbti+-gemeenschap behoort, kan discriminatie ervaren op basis van sekse, ras en geaardheid.
Online Hate speech (OHS)
Hebben we het over online hate speech, dan praten we over hate speech in de - komt ‘ie - online wereld. Deze vorm van haatspraak vindt zijn oorsprong dus in offline discriminatie. Toch zorgt de shift naar digitale platforms voor een aantal nieuwe kenmerken.
Vooral op sociale media is OHS een groot probleem. Hier zorgen tools als zoekfuncties, comments en privéberichten er bijvoorbeeld voor dat je binnen no time met anderen in contact kan komen.
Dankzij het Internet en sociale media is het voor gebruikers mogelijk geworden om hun gedachtegoed op grote schaal te delen. Ook vinden gelijkgestemden elkaar gemakkelijk en ontstaan er zo grootschalige gemeenschappen (‘communities’). Dit kan positief werken en zelfs leiden tot maatschappelijke verandering. Denk aan de Black Lives Matter (BLM)-beweging die zich in 2020 mede dankzij sociale media wereldwijd verspreidde en globale impact maakte. De BLM-gemeenschap groeide exponentieel via social media kanalen als Instagram en TikTok, waarop steeds meer mensen zich uitspraken tegen (institutioneel) racisme.
Maar de andere kant van deze medaille: ook gemeenschappen die zijn opgezet vanuit haatdragende motieven zijn zichtbaarder. Zo zijn er op elk digitaal platform wel groepen te vinden van de white supremacy- beweging**. Ook antisemitisch, islamofobisch en xenofobisch gedachtegoed - om er een paar te noemen - wint online snel grond en aanhangers. Een gebrek aan controle op sociale media en andere platforms zorgt ervoor dat gebruikers vaak ongestoord hun gang kunnen gaan.
OHS en jongeren
Het digitale milieu blijkt een geschikte plek voor het uiten en verspreiden van hate speech. Jongeren zijn in dit milieu vaak enorm actief en dit maakt hen dan ook een ‘makkelijk’ doelwit; uiteraard voornamelijk wanneer zij tot een gemarginaliseerde groep behoren. Waar ze zich ook bevinden, van Instagram tot TikTok tot Whatsappgroepen, ze lopen de kans slachtoffer te worden van OHS.
Online hate speech is een probleem dat om meer aandacht en verdieping vraagt. Met de toenemende digitalisering van de wereld, is het onwaarschijnlijk dat deze vorm van haatspraak snel zal verdwijnen. En begin kun je maken door je in hate speech, zowel de offline als online variant, te verdiepen. Denk eens na over welke rol jij zou kunnen spelen in het voorkomen, tegengaan of aanvechten van haatspraak.
TMI heeft in opdracht van het Ministerie van Justitie onderzoek gedaan naar OHS en zich er uitgebreid in verdiept. Ons doel is om jongeren bewust te maken van de negatieve effecten van hate speech, ze het te leren herkennen én hen handelingsperspectieven mee te geven voor in de praktijk.
______________________________________________________________________________________
* Cisgender: refereert naar een persoon wiens genderidentiteit overeenkomt met het geslacht dat ze bij de geboorte kregen toegewezen. Wanneer iemand geboren wordt met de geslachtskenmerken van een vrouw en zich gedurende haar leven ook als vrouw identificeert, is zij cisgender.
** White supremacy: ook wel ‘witte suprematie’; racistische ideologie die gebaseerd is op de veronderstelling dat witte mensen superieur zijn aan andere etnische groepen en hen moeten overheersen.
Meld je aan voor de webinar
.webp)
.webp)
.webp)
.webp)
